กฎมหาเถรสมาคม
ฉบับที่ ๑๐ แก้ไขเพิ่มเติม (พ.ศ.๒๕๒๑) [1]
ว่าด้วยการแต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส
————————
อาศัยอำนาจตามความในมาตรา ๑๘ และมาตรา ๓๙ แห่งพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ พ.ศ. ๒๕๐๕ มหาเถรสมาคมตรากฎมหาเถรสมาคมไว้ ดังต่อไปนี้
ข้อ ๑ กฎมหาเถรสมาคมนี้ เรียกว่า “กฎมหาเถรสมาคม ฉบับที่ ๑๐ แก้ไขเพิ่มเติม (พ.ศ. ๒๕๒๑) ว่าด้วยการแต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส”
ข้อ ๒ กฎมหาเถรสมาคมนี้ ให้ใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในแถลงการณ์คณะสงฆ์ เป็นต้นไป
ข้อ ๓ ให้ยกเลิกความในข้อ ๔ แห่งกฎมหาเถรสมาคม ฉบับที่ ๑๐ (พ.ศ. ๒๕๑๓) ว่าด้วยการแต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส และให้ใช้ความดังต่อไปนี้แทน
“ข้อ ๔ ในกรณีที่ไม่มีเจ้าอาวาส และจะแต่งตั้งทันทีมิได้ ให้เจ้าคณะตำบลนั้นแต่งตั้งรองเจ้าอาวาส เป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส ถ้าไม่มีรองเจ้าอาวาสหรือรองเจ้าอาวาสไม่อาจปฏิบัติหน้าที่ได้ ให้แต่งตั้งผู้ช่วยเจ้าอาวาสเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส ถ้าไม่มีผู้ช่วยเจ้าอาวาส หรือผู้ช่วยเจ้าอาวาสไม่อาจปฏิบัติหน้าที่ได้ ให้แต่งตั้งพระภิกษุรูปใดรูปหนึ่งที่เห็นสมควรเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส แต่ถ้ามีรองเจ้าอาวาสหรือผู้ช่วยเจ้าอาวาสหลายรูป ให้แต่งตั้งรูปใดรูปหนึ่งเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส แล้วรีบรายงานโดยลำดับจนถึงเจ้าคณะจังหวัด
ถ้าเป็นพระอารามหลวง ให้เจ้าคณะจังหวัดแต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสตามความในวรรค ๑ แล้วรีบรายงานโดยลำดับจนถึงมหาเถรสมาคม และแจ้งให้กรมการศาสนาทรายภายในกำหนด ๓๐ วัน เว้นแต่
(๑) ในกรณีที่เจ้าคณะภาค เห็นสมควรแต่งตั้งเจ้าคณะจังหวัดเจ้าสังกัดเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสพระอารามหลวงนั้นในชั่วระยะเวลาหนึ่ง หรือ
(๒) ในกรณีที่พระภิกษุผู้สมควรจะดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสพระอารามหลวงนั้นเป็นเจ้าคณะจังหวัด หรือเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าเจ้าอาวาสอยู่ด้วย
ในกรณีดังกล่าวใน (๑) หรือ (๒) ให้เจ้า๕ณะคณะภาคแต่งตั้งเจ้าคณะจังหวัดเจ้าสังกัดหรือพระภิกษุผู้สมควรจะดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสพระอารามหลวงนั้น แล้วแต่กรณี เป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส แล้วรีบรายงานโดยลำดับ จนถึงมหาเถรสมาคมและแจ้งให้กรมการศาสนาทราบภายในกำหนด ๓๐ วัน
เมื่อได้มีการแต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสตามความในข้อนี้แล้ว ให้เจ้าคณะตำบลและให้เจ้า๕ระอำเภอ หรือเจ้าคณะจังหวัด หรือเจ้าคณะภาค แล้วแต่กรณีดำเนินการเพื่อให้การแต่งตั้งเจ้าอาวาสภายในเวลาไม่เกินหนึ่งปี
ในท้องที่กันดาร และยังไม่มีหรือหาพระภิกษุมีพรรษาพ้น ๕ มิได้ ให้มีผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสเกินหนึ่งปีได้ เมื่อมีพระภิกษุพรรษาพ้น ๕ แล้ว ให้ดำเนินการตามความในวรรค ๔ โดยอนุโลม
ข้อ ๕ ให้ยกเลิกความในข้อ ๖ แห่งกฎมหาเถรสมาคม ฉบับที่ ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๑๓) ว่าด้วยการแต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส และให้ใช้ความดังต่อไปนี้แทน
ข้อ ๖ ในกรณีดังกล่าวในข้อ ๕ ถ้าเจ้าอาวาสอาพาธจนไม่อานเสนอผู้ที่สมควรรักษาการแทนเจ้าอาวาสได้ ให้เจ้าคณะตำบลหรือเจ้า๕ระจังหวัดโดยความเห็นชอบของเจ้าคณะอำเภอหรือมหาเถรสมาคม แล้วแต่กรณี แต่งตั้งรองเจ้าอาวาสหรือผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส ถ้าไม่มีรองเจ้าอาวาส หรือรองเจ้าอาวาสไม่อาจปฏิบัติหน้าที่ได้ ให้แต่งตั้งผู้ช่วยเจ้าอาวาสเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส ถ้าไม่มีผู้ช่วยเจ้าอาวาส หรือผู้ช่วยเจ้าอาวาสไม่อาจปฏิบัติหน้าที่ได้ ให้แต่งตั้งพระภิกษุรูปใดรูปหนึ่งที่เห็นสมควร เป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส แต่ถ้ามีรองเจ้าอาวาสหรือผู้ช่วยเจ้าอาวาสหลายรูป ให้แต่งตั้งรูปใดรูปหนึ่งเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส เว้นแต่ในกรณีที่เจ้าคณะภาคเห็นสมควร ให้เจ้าคณะจังหวัดเจ้าสังกัดเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสพระอารามหลวงนั้น ก็ให้เจ้า๕ระภาคโดยความเห็นชอบของมหาเถรสมาคม แต่งตั้งเจ้าคณะจังหวัดเจ้าสังกัด เป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสพระอารามหลวงนั้น
เมื่อได้มีการแต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสตามความวรรค ๑ แล้ว ให้ผู้แต่งตั้งรีบรายงานโดยลำดับจนถึงเจ้า๕ณะจังหวัดหรือมหาเถรสมาคม แล้วแต่กรณี
ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสตามความในข้อนี้ พ้นจากหน้าที่เมื่อเจ้าอาวาสพ้นจากตำแหน่ง หรือผู้สั่งแต่งตั้งด้วยความเห็นชอบของเจ้าคณะอำเภอหรือมหาเถรสมาคมแล้วแต่กรณี ให้พ้นจากหน้าที่หรือเจ้าอาวาสสามารถปฏิบัติหน้าที่ได้
ตราไว้ ณ วันที่ ๑๘ พฤษภาคม พงศ. ๒๕๒๑
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ
สมเด็จพระสังฆราช ประธานกรรมการมหาเถรสมาคม
หมายเหตุ :
เหตุผลในการประกาศใช้กฎมหาเถรสมาคมฉบับนี้ คือ เนื่องจากการแต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสพระอารามหลวง ตามความในข้อ ๔-๕-๖ แห่งกฎมหาเถรสมาคม ฉบับที่ ๑๐ (พ.ศ. ๒๕๑๓) ว่าด้วยการแต่งตั้งผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส ส่วนใหญ่กำหนดให้เป็นอำนาจหน้าที่ของเจ้าคณะจังหวัด มีบางกรณีให้เป็นอำนาจหน้าที่ของเจ้าคณะภาค
พระอารามหลวงโดยฐานะมีความสำคัญพิเศษอยู่ในบางกรณีสมควรแต่งตั้งเจ้าคณะจังหวัดเจ้าสังกัดเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสในชั่วระยะเวลาหนึ่ง แต่ไม่มีข้อกำหนดไว้ให้กระทำได้มีกำหนดไว้เป็นกรณีที่พระภิกษุผู้สมควรจะดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสพระอารามหลวงนั้นเป็นเจ้าคณะจังหวัด
เพราะฉะนั้น เพื่อให้เกิดความเหมาะสมยิ่งขึ้น จึงสมควรแก้ไขเพิ่มเติมกฎมหาเถรสมาคมฉบับนี้ กำหนดให้เจ้าคณะจังหวัดเจ้าสังกัดเข้าอยู่ในจำนวนผู้ที่จะได้รับแต่งตั้งเป็นผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสพระอารามหลวงได้ด้วยในบางกรณี โดยเจ้าคณะภาคเป็นผู้แต่งตั้งในเมื่อพิจารณาเห็นสมควร
……………………….
[1] ประกาศในแถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม ๖๖ ตอนที่ ๕ วันที่ ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๒๑