“นการวิปุลาฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ ในคัมภีร์วุตโตทัย ในวิสมวุตตินิเทศ ท่านเรียกว่า “นการวิปุลาคาถา” มีสูตรว่า “โนณฺณวา เจ นวิปุลา” แปลว่า “คาถาที่มี น คณะท้าย ๔ พยางค์แรกในวิสมบาท (และมี ช คณะท้าย ๔ พยางค์แรกในสมบาท) ชื่อว่า “นวิปุลา” คาถาหนึ่งมี ๔ บาท ๆ ละ ๘ คำ นำมาบัญญัติเป็นฉันท์ไทยทั้ง ๔ บาท
โดยกำหนดฉันท์ไทยบทหนึ่งมี ๔ บาท ทุกบาทประกอบด้วยครุลอย บาทละ ๒ คำ ทั้งหน้าและหลัง คำที่ ๒, ๓, ๔ ในทุกบาท ห้ามใช้ น คณะ และ ส คณะ อีก ๖ คณะ ที่เหลือใช้ได้ คำที่ ๕, ๖, ๗ ในบาทคี่ ให้ใช้ น คณะ อย่างเดียว คำที่ ๕, ๖, ๗ ในบาทคู่ ให้ใช้ ช คณะซึ่งจะใช้ในตัวอย่าง แต่ในฉันทศาสตร์ว่า คำที่ ๕, ๖, ๗ ทุกบาท ใช้ น คณะ เหมือนกันทั้ง ๔ บาทบ้าง ฉันท์บทหนึ่งมี ๔ บาท ๆ ละ ๘ คำ รวมเป็น ๓๒ คำ เพราะรวมทั้งบทมี ๓๒ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๓๒” มีแผนผังและตัวอย่าง ดังนี้
Views: 7