“ภการวิปุลาฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ในวิสมวุตตินิเทศ ท่านเรียกว่า “ภการวิปุลาคาถา” มีสูตรว่า “เภนณฺณวา ภพฺพิปุลา” แปลว่า “คาถาที่มี ภ คณะท้าย ๔ พยางค์แรกในวิสมบาท (และมี ช คณะท้าย ๔ พยางค์แรกในสมบาท) ชื่อว่า “ภการวิปุลา” คาถาหนึ่งมี ๔ บาท ๆ ละ ๘ คำ
ในการบัญญัติเป็นฉันท์ไทยนั้นนำมาทั้ง ๔ บาท โดยกำหนดฉันท์ไทยบาทหนึ่งมี ๔ บาท ทุกบาทประกอบด้วยครุลอย บาทละ ๒ คำ ทั้งหน้าและหลัง คำที่ ๒, ๓, ๔ ในทุกบาท ห้ามใช้ น คณะ และ ส คณะ อีก ๖ คณะ ที่เหลือใช้ได้ คำที่ ๕, ๖, ๗ ในบาทคี่ ให้ใช้ ภ คณะ อย่างเดียว คำที่ ๕, ๖, ๗ ในบาทคู่ ให้ใช้ ช คณะ แต่ในฉันทศาสตร์ว่า คำที่ ๕, ๖, ๗ ทุกบาท ใช้ ภ คณะ เหมือนกันทั้ง ๔ บาทบ้าง รวมทั้ง ๔ บาท มี ๓๒ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๓๒” มีแผนผังและตัวอย่าง ดังนี้
Hits: 2