กาพย์มหาจิตรลดา

        กาพย์มหาจิตรลดา เป็นกาพย์ที่มีลักษณะเหมือนเถาวัลย์อันวิจิตรใหญ่ ในคัมภีร์กาพย์สารวิลาสินี มีบทบัญญัติว่า

        ยสฺสา ปน จตุตฺถนฺเต      ทฺวิกฺขรา ปกฺขิตา ยทิ

        ยสฺสญฺจ วุตฺตลกฺขณํ      มหาจิตฺรลตา มตา

        แปลว่า “ก็ในท้ายบาทที่ ๔ แห่งกาพย์จิตรลดาใด เพิ่มเข้าอีก ๒ อักษร หากกาพย์ใดมีลักษณะดังกล่าวนี้ กาพย์นั้นชื่อว่า “มหาจิตรลดา”

        ถือเอาความตามคาถาดังกล่าว ได้ความว่า กาพย์มหาจิตรลดา บทหนึ่งมี ๔ บาท ๆ ละ ๒ วรรค ตรงกับกาพย์จิตรลดาทุกประการ แต่เพิ่มคำต่อท้ายอีก ๒ คำ จึงเป็น ๓๐ คำ เฉพาะคำสุดท้ายของบาทที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้