กาพย์วชิรปันตี เป็นกาพย์ที่มีลักษณะดังค่ายเพชร ในคัมภีร์กาพย์สารวิลาสินี มีบทบัญญัติว่า
ปญฺจอฏฺฐสุ สรา เทฺว ทสเตรสเม ทุเว,
ปณฺณรสอฏฺฐารสฏฺ- ฐาเนสุ เทฺว สรา สมา,
วีสเตวีสฐาเนสุ เทฺว สรา สมกา สิยุํ,
ปญฺจวีสอฏฺฐวีสฏฺ- ฐาเนสุ เทฺว สรา สมา
ตึสเตตฺตึสฐาเนสุ เทฺว สรา สมกา สิยุํ
ปญฺจตึสอฏฺฐตึสฏฺ- ฐาเนสุ เทฺว สรา สมา
ยสฺมึ ลกฺขณมิทญฺเจ วชิรปนฺตีติ นาม สา
แปลว่า “สระ ๒ ตัว คือ ตัวที่ ๕ กับที่ ๘, ที่ ๑๐ กับที่ ๑๓, ที่ ๑๕ กับที่ ๑๘, ที่ ๒๐ กับที่ ๒๓, ที่ ๒๕ กับที่ ๒๘, ที่ ๓๐ กับที่ ๓๓, และที่ ๓๕ กับที่ ๓๘ เสมอกัน หากกาพย์ใดมีลักษณะเช่นนี้ กาพย์นั้นชื่อว่า “วชิรปันตี”
จึงถือเอาความได้ว่า กาพย์วชิรปันตี บทหนึ่งมี ๔ บาท ๆ ละ ๒ วรรค รวม ๔๐ คำ มีสัมผัสเป็นคู่ ๆ รวม ๗ คู่ เฉพาะคำสุดท้ายของบาทที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้
Hits: 4