กาพย์ตรังคนที เป็นกาพย์ที่มีลักษณะระเบียบถ้อยคำเหมือนคลื่นในแม่น้ำหรือเหมือนพวงแก้ววิเชียร ในคัมภีร์กาพย์คันถะ มีบทบัญญัติว่า
เอกาทสกฺขเร ปาเท วิสเม ปญฺจมฏฺฐมา
ผุฏฺฐา ตนฺเตน สเม ตุ ปญฺจโม วิสมนฺติโม
อุปริโตว ตนฺเตน ผุฏฺโฐ นิรนฺตเร ภเว
อญฺโญญฺญปวตฺติ ยสฺส ตรงฺคํ วชิราวติ
ความว่า กาพย์ที่มี ๔ บาท ๆ ละ ๑๑ อักษร ในบาทแรกอักษรที่ ๕ กับที่ ๘ ในบาทเดียวกัน, อักษรที่ ๑๑ ในบาทแรกกับอักษรที่ ๕ ในบาทที่ ๒, อักษรที่ ๕ ในบาทที่ ๓ กับที่ ๘ ในบาทเดียวกัน และอักษรที่ ๓๓ กับอักษรที่ ๓๘ เสมอกัน กาพย์ที่มีสัมผัสเช่นนี้ เรียกชื่อว่า “ตรังคนที” หรือ “วชิรวดี” รวมทั้งหมด ๔๔ คำ เฉพาะคำสุดท้ายของบาทที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้
Views: 20