“โตฎกฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “โตฎกคาถา” เป็นชคตีฉันท์ ฯ “โตฎกะ” แปลว่า “คาถาที่เบียดเบียนลักษณะของคาถาก่อน เพราะเป็น ส คณะทั้งหมด” มีสูตรว่า “อิห โตฎกมมฺพุธิเสหิ มิตํ” แปลความว่า “คาถาที่นับเนื่องด้วย ส คณะ ๔ คณะ ชื่อว่า “โตฎกะ” ในชคดีฉันท์นี้”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดนำมาเพียง ๒ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๔ วรรค มีบาทละ ๑๒ คำ เพราะมีบาทละ ๑๒ คำนั้น จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๒” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือคำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒, คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่างนี้
Hits: 112