“เวสสเทวีฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัยท่านเรียกว่า “เวสสเทวีคาถา” เป็นชคตีฉันท์ ฯ “เวสสเทวี” แปลว่า “คาถาที่เหมือนเครื่องบวงสรวงแก่ทวยเทพ” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๑๒ คำ มีสูตรว่า “ปญฺจสฺสจฺฉินฺนา, เวสฺสเทวี มมา ยา” แปลความว่า “คาถาที่มี ม คณะ ม คณะ ย คณะ และ ย คณะ มีจังหวะหยุด ๕ และ ๗ พยางค์ ชื่อว่า “เวสสเทวี”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านำเอาสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดเอามาเพียง ๒ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๔ วรรค มีบาทละ ๑๒ คำ เพราะมีบาทละ ๑๒ คำนั้น จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๒” เมื่อปรับปรุง แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๔ ของวรรคที่ ๒, คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้
Views: 11