“ทุตมัชฌาฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ในอัทธสมวุตตินิเทศ ท่านเรียกว่า “ทุตมัชฌาคาถา” ซึ่งแปลว่า “คาถาที่มีคณะเจริญขึ้นในกลุ่มคาถา” เป็นคาถา ๔ บาท รวม ๔๖ คำำ มีสูตรว่า “ภตฺตยโต ยทิ คา ทุตมชฺฌา ยทิ ปุนเรว ภวนฺติ นชา ชฺยา” แปลว่า “คาถาที่มีครุลอย ๒ พยางค์ ท้าย ภ ภ ภ คณะ ในวิสมบาท ส่วนในสมบาท มี น ช ช ย คณะ ชื่อว่า“ทุตมัชฌาคาถา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดนำมาเพียง ๒ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๓ วรรค รวม ๒๓ คำ เพราะรวมทั้งบทมี ๒๓ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๒๓” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่าง ดังนี้
