“อุปชาติฉันท์ ๑๒” ไม่มีในคัมภีร์วุตโตทัย และไม่มีในฉันทศาสตร์ และยังไม่เคยพบในที่ใด ข้าพเจ้าเห็นว่า ฉันท์คู่คืออินทรวิเชียรฉันท์ กับอุเปนทรวิเชียรฉันท์ ซึ่งเป็นฉันท์ ๑๑ มีอุปชาติฉันท์ ๑๑ เป็นฉันท์สลับบาทแล้ว ในระหว่างอินทรวงศ์ฉันท์ ๑๒ กับวังสัฏฐฉันท์ ๑๒ ก็ควรจะได้กำหนดใช้สลับบาทกัน จึงกำหนดอุปชาติฉันท์ ๑๒ ขึ้น โดยกำหนดบทหนึ่งมี ๒ บาท ๆ ละ ๒ วรรค บาทละ ๑๒ คำ จึงเรียกว่า“ฉันท์ ๑๒” ต้องรวม ๒ บท จึงเป็นองค์ประกอบสมบูรณ์ โดยใช้บาทที่ ๑ ของวังสัฏฐฉันท์เป็นบทนำ แล้วตามด้วยบาทที่ ๑ ของอินทรวงศ์ฉันท์ แล้วบทที่ ๒ ใช้บาทแรกของอินทรวงศ์ฉันท์เป็นบทนำ แล้วตามด้วยบาทแรกของวังสัฏฐฉันท์ สลับกันไป จะแต่งกี่บทก็ มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้
