กลอนนิราศ เป็นบทประพันธ์ที่มีลักษณะทั่วไปเหมือนกับกลอนเพลงยาว คำขึ้นต้นใช้คำว่า นิราศ ก็มี ขึ้นต้นด้วยคำอื่นก็มี โดยขึ้นต้นที่กลอนรับ คือวรรคที่ ๒ และลงท้ายด้วยว่า เอย ใช้คำพูดวรรคละ ๘-๙ คำ การตั้งชื่อนิราศ ตั้งตามสถานที่ไปบ้าง ตั้งตามเหตุการณ์ หรือภาพพจน์ของที่ไปบ้าง ตั้งตามชื่อของผู้แต่งบ้าง มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้
