“มัตตาฉันท์” เป็นชื่อเรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “มัตตาคาถา” เป็นปันติฉันท์ ฯ “มัตตา” แปลว่า “คาถาที่ทำให้ผู้ฟังหลงใหลด้วยอำนาจแห่งความอยากในเสียง” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๑๐ คำ มีสูตรว่า “เญยฺยา มตฺตา มภสคยุตฺตา” แปลความว่า “คาถาที่มี ม คณะ ภ คณะ ส คณะ และครุลอย พึงทราบว่า “มัตตา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำเอาสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยนำมาเพียง ๒ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๔ วรรค เพราะมีบาทละ ๑๐ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๐” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๕ ของวรรคที่ ๒, คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้
