“จัมปกมาลาฉันท์” เป็นชื่อเรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “จัมปกมาคาถา” เป็นปันติฉันท์ ฯ “จัมปกมาลา” แปลว่า “คาถาที่งามเหมือนดอกไม้ทอง เพราะเรียงครุไว้ทั้งต้นและปลาย” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๑๐ คำ มีสูตรว่า “จมฺปกมาลา เจ ภมสา โค” แปลความว่า “คาถาที่มี ภ คณะ ม คณะ ส คณะ และครุลอย” ชื่อว่า “จัมปกมาลา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยนำมาเพียง ๒ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๔ วรรค เพราะมีบาทละ ๑๐ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๐” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๒, คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้
Views: 11