“โทธกฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “โทธกคาถา” เป็นติฏฐุภาฉันท์ ฯ “โทธก” แปลว่า “คาถาที่มีเสียงกระทบฐาน คือคอและเพดานเป็นอย่างแรง เพราะมี ภ คณะ ๓ คณะต้นบาท” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๑๑ คำ มีสูตรว่า “โทธกมิจฺฉติ เจ ภภภา คา” แปลว่า“คาถาที่มี ภ คณะ ภ คณะ ภ คณะ และครุลอย ๒ ชื่อว่า“โทธกคาถา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดนำมาเพียง ๒ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๔ วรรค เพราะมีบาทละ ๑๑ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๑” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒, คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่างดังนี้
Hits: 2