“ปหัสสิณีฉันท์” หรือ “ปหาสินีฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “ปหัสสิณีคาถา” เป็นอติชคตีฉันท์ “อติชคตี” แปลว่า “ชคตีฉันท์ที่เป็นใหญ่กว่าชคตีฉันท์เดิม” ฯ “ปหัสสิณี” แปลว่า “คาถาที่ก่อให้เกิดความร่าเริงแก่ผู้ฟัง” เป็นคาถา ๔ บาท มีสูตรว่า “มฺนา ชฺรา โค, ติทสยติปฺปหสฺสินี สา” แปลว่า “คาถาที่มี ม คณะ น คณะ ช คณะ ร คณะ และครุลอย มีจังหวะหยุด ๓ และ ๑๐ พยางค์นั้น ชื่อว่า“ปหัสสิณีคาถา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดนำมาเพียง ๒ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๔ วรรค มีบาทละ ๑๓ คำ เพราะมีบาทละ ๑๓ คำนั้น จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๓” เมื่อปรับปรุงแล้ว เพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำที่ ๒ ของวรรคที่ ๒, คำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่าง ดังนี้
Hits: 0