“วาณินีฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “วาณินีคาถา” เป็นอัฏฐิฉันท์ “อัฏฐิ” แปลว่า “ฉันท์ที่มีได้ด้วยคณะของตน” ฯ “วาณินี” แปลว่า “คาถาที่มีความไพเราะน่าฟัง” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๑๖ คำ มีสูตรว่า “นชภชรา สทา ภวติ วาณินีคยุตฺตา” แปลว่า “คาถาที่มี น คณะ ช คณะ ภ คณะ ช คณะ ร คณะ อันประกอบด้วยครุลอยเสมอ ชื่อว่า“วาณินีคาถา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดนำมาเพียง ๑ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๓ วรรค รวม ๑๖ คำ เพราะรวมทั้งบทมี ๑๖ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๖” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่าง ดังนี้
Hits: 165