“ปัฐยาวัตรฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในวิสมวุตตินิเทศ ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “ปัฐยาวัตตคาถา” “ปัฐยาวัตร” แปลว่า “คาถาที่พึงออกเสียงด้วยครุลหุ” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๘ คำ มีสูตรว่า “สเมสุ สินฺธุโต เชน ปถฺยาวตฺตํ ปกิตฺติตํ” แปลว่า “คาถาที่มี ช คณะ ท้าย ๔ พยางค์ ในบาทคู่ (สมบาท) ท่านเรียกว่า“ปัฐยาวัตรคาถา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดนำมาเพียง ๒ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๓ วรรค รวม ๑๖ คำ เพราะรวมทั้งบทมี ๑๖ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๖” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่าง ดังนี้
