“หริณีฉันท์” หรือ “หรณีฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “หริณีคาถา” เป็นอัจจัฏฐิฉันท์ ฯ “หริณี” แปลว่า “คาถาที่จูงใจให้ฟังเหมือนพระนารายณ์” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๑๗ คำ มีสูตรว่า “รสยุคิสิโต, โน โส มฺรา สฺลา, คฺยทา หริณี ตทา” แปลว่า “คาถาที่มี น คณะ ส คณะ ม คณะ ร คณะ ส คณะ ลหุลอยและครุลอย มีจังหวะหยุด ๖, ๔ และ ๗ พยางค์ ชื่อว่า“หริณีคาถา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดนำมาเพียง ๑ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๓ วรรค ๆ ละ ๑๗ คำ เพราะรวมทั้งบทมี ๑๗ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๗” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่าง ดังนี้
Hits: 1