“กุสุมิตลตาเวลลิตาฉันท์” หรือ “กุสุมิตลตาเวลิตาฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “กุสุมิตลตาเวลลิตาคาถา” เป็นธิติฉันท์ ฯ ธิติฉันท์ แปลว่า “ฉันท์ที่ทรงไว้ซึ่งคณะของตน” “กุสุมิตลตาเวลลิตา” แปลว่า “คาถาที่เหมือนการสั่นไหวของเถาวัลย์ที่ผลิดอกออกแล้ว” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๑๘ คำ มีสูตรว่า “โม โต โน โย ยา, กุสุมิตลตา, เวลฺลิตากฺขุตฺวิสีหิ” แปลว่า “คาถาที่มี ม คณะ ต คณะ น คณะ ย ย ย คณะ มีจังหวะหยุด ๕, ๖ และ ๗ พยางค์ ชื่อว่า“กุสุมิตลตาเวลลิตาคาถา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดนำมาเพียง ๑ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๓ วรรค รวม ๑๘ คำ เพราะรวมทั้งบทมี ๑๘ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๘” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่าง ดังนี้
