“สัททูลวิกกีฬิตฉันท์” หรือ“สัททุลลวิกกีฬิตฉันท์” เป็นชื่อที่เรียกตามแบบไทย แต่ในคัมภีร์วุตโตทัย ท่านเรียกว่า “สัททูลวิกกีฬิตคาถา” เป็นอติธิติฉันท์ ฯ “สัททูลวิกกีฬิตะ” แปลว่า “คาถาที่ออกเสียงเหมือนการกระโดดของเสือดาว” เป็นคาถา ๔ บาท ๆ ละ ๑๙ คำ มีสูตรว่า “อกฺกสฺเสหิ ยติ มฺสชา สตตคา, สทฺทูลวิกฺกีฬิตํ” แปลว่า “คาถาที่มี ม คณะ ส คณะ ช คณะ ส คณะ ต คณะ ต คณะ และครุลอย มีจังหวะหยุด ๑๒ และ ๗ พยางค์ ชื่อว่า“สัททูลวิกกีฬิตคาถา”
ในการบัญญัติฉันท์ไทยนั้น ท่านนำสูตรดังกล่าวมาเป็นสูตร โดยกำหนดนำมาเพียง ๑ บาท แล้วปรับปรุงให้เป็น ๓ วรรค รวม ๑๙ คำ เพราะรวมทั้งบทมี ๑๙ คำ จึงเรียกว่า “ฉันท์ ๑๙” แล้วเพิ่มสัมผัสเข้า คือ คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ ส่งสัมผัสไปยังคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒, และคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓ ส่งสัมผัสไปยังคำที่พร้อมจะรับในบทที่จะแต่งต่อไป มีแผนผังและตัวอย่าง ดังนี้
Hits: 2931