ประกาศ
เรื่อง ให้ใช้หลักสูตรการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลี
ตามที่ปรับปรุงใหม่*
—————
การศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกภาษาบาลีของทางการคณะสงฆ์แห่งประเทศไทยที่ดำเนินอยู่ในปัจจุบันนี้ ดำเนินไปตามหลักสูตรที่ท่านบุรพาจารย์ผู้มีหน้าที่บริหารการพระศาสนาและการคณะสงฆ์ได้กำหนดไว้ นับว่าเหมาะสมกับกาลสมัยโดยลำดับมา ความคลี่คลายขยายตัวของการศึกษาแผนกภาษาบาลี แม้จะเคยมีมาบ้างตามลำดับยุค เพื่อให้มีความเหมาะสมยิ่งขึ้นนั้น ย่อมจำกัดอยู่เพียงในวงของภาษาบาลีเกือบทั้งสิ้น มีอยู่บ้างเพียงเล็กน้อยที่ได้ขยายออกมาทางภาษาไทย ซึ่งปัจจุบันกำหนดให้เป็นวิชาบุรพภาคของประโยค ป.ธ.๓ เท่านั้น การศึกษาเฉพาะภาษาบาลีย่อมเพียงพอที่จะธำรงไว้ได้ซึ่งพระบวรพุทธศาสนา ทั้งเป็นทางที่จะให้เข้าถึงสุปฏิบัติเป็นต้นได้เป็นอย่างดี แต่ในปัจจุบันนี้วิชาการทั้งหลายฝ่ายโลกได้รุดหน้าไปทุกแขนง รัฐบาลของแต่ละประเทศย่อมเร่งรัดและขยายการศึกษาให้ก้าวหน้าไปตามกาลสมัย ประชาชนพลเมืองของแต่ละประเทศต่างก็เห็นความจำเป็นของการศึกษาผิดกว่าโบราณกาลเป็นอันมาก พระภิกษุซึ่งโดยมากที่สุดเป็นฝ่ายคามวาสีอยู่ในเขตบ้านเมืองหรือชุมนุมชนเกือบทั้งสิ้น หากเจริญด้วยวิทยาสมบัติฝ่ายสามัญศึกษาอีกส่วนหนึ่ง ซึ่งไม่ขัดกับพระธรรมวินัยและขนบธรรมเนียมอันดีงามของสงฆ์แล้ว จะเป็นทางเกื้อกูลแก่การพระศาสนาและการคณะสงฆ์ตลอดถึงประชาชน ในด้านการสั่งสอนศีลธรรมและวิชาความรู้ทั่วไป ทั้งจะเป็นประโยชน์เกื้อกูลแก่การประกาศเผยแผ่พระพุทธศาสนาในต่างประเทศอีกโสดหนึ่งด้วย
การเพิ่มวิชาสามัญศึกษาและปริทัศนศึกษาเข้าอีกส่วนหนึ่งร่วมกับบาลีศึกษานั้น ทางคณะสงฆ์มิได้เล็งผลดีแต่อย่างเดียวว่าจะอำนวยแต่คุณปราศจากโทษ โทษที่พอจะเล็งเห็นอยู่นั้น คืออาจเป็นทางที่จะทำให้การศึกษาเพลาลงอย่างที่ไม่ควรจะเป็น ซึ่งเป็นการผิดวัตถุประสงค์ดั้งเดิมของท่านบุรพาจารย์ ที่ช่วยกันบริหารพระศาสนาสืบ ๆ มา จึงได้ถือเป็นหลักอยู่ว่าบาลี ศึกษาเป็นวิชาหลัก ส่วนสามัญศึกษาและปริทัศนศึกษาเป็นเพียงวิชาประกอบ นักเรียนพระปริยัติธรรมแผนกภาษาบาลี หากมิได้ผ่านวิชาหลักก่อนแล้ว ไม่มีทางที่จะผ่านวิชาประกอบได้เลย นักเรียนรูปใดไม่สามารถเล่าเรียนศึกษาแผนใหม่ ก็ให้เล่าเรียนศึกษาไปตามแผนเดิม ซึ่งทางคณะสงฆ์มิได้ยกเลิกแต่ประการใด ส่วนวิธีดำเนินการเกี่ยวกับหลักสูตรการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกภาษาบาลีตามที่ปรับปรุงใหม่นี้ แม่กองบาลีสนามหลวงจะได้กำหนดและประกาศให้ทราบเป็นคราว ๆ โดยอนุมัติของมหาเถรสมาคม
อาศัยเหตุผลดังกล่าวมานี้ มหาเถรสมาคมจึงมีมติให้ประกาศใช้หลักสูตรการศึกษาปริยัติธรรมแผนกบาลี ตามที่ปรับปรุงใหม่ท้ายประกาศฉบับนี้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๐๗ เป็นต้นไป.
ประกาศ ณ วันที่ ๗ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๐๗
สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ
สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก
* จากแถลงการณ์คณะสงฆ์ เล่ม ๕๒ ตอนที่ ๕ : ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๐๗