ตอนที่ ๓ เขตปกครองคณะสงฆ์ชั้นอำเภอ - วัดโมลีโลกยาราม ราชวรวิหาร

ตอนที่ ๓

เขตปกครองคณะสงฆ์ชั้นอำเภอ

———————-

อำเภอ เป็นเขตปกครองคณะสงฆ์ส่วนภูมิภาคชั้นที่ ๓ ซึ่งหมายถึงเขตในกรุงเทพมหานครและอำเภอในจังหวัดนอกจากกรุงเทพมหานคร จำนวนและเขตปกครองคณะสงฆ์ชั้นอำเภอนั้น คณะสงฆ์ต้องเป็นผู้กำหนด แม้ทางราชอาณาจักรมีพระราช-กฤษฎีกายกกิ่งอำเภอขึ้นเป็นอำเภอแล้ว อำเภอนั้นเป็นอำเภอทางราชอาณาจักรเท่านั้น หาเป็นอำเภอทางคณะสงฆ์ไม่ ตามความในข้อ ๕ แห่งกฎมหาเถรสมาคม ฉบับที่ ๑๔ (พ.ศ.๒๕๓๕) และในระเบียบมหาเถรสมาคม กำหนดจำนวนและเขตการปกครองอำเภอ พ.ศ. ๒๕๓๗ กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการได้ ๒ คือ

๑) กำหนดโดยอนุโลมตามเขตบริหารราชการแห่งราชอาณาจักร

๒) กำหนดเป็นกรณีพิเศษ

กำหนดโดยอนุโลมตามเขตบริหารราชการแห่งราชอาณาจักรนั้น ให้อนุโลมได้เฉพาะอำเภอที่มีวัดซึ่งถูกต้องตามกฎหมาย ๕ วัดขึ้นไป เพราะอำเภอที่มีวัด ๕ วัดขึ้นไป เป็นอำเภอที่มีเขตปกครองคณะสงฆ์ตำบลได้ อำเภอที่มีวัดต่ำกว่า ๕ วัด จะมีเขตปกครองคณะสงฆ์ชั้นตำบลมิได้ เมื่อทั้งอำเภอไม่มีเขตปกครองคณะสงฆ์ชั้นตำบล จะกำหนดเป็นเขตปกครองชั้นอำเภอมิได้ คือจะยกขึ้นเป็นอำเภอทางคณะสงฆ์มิได้เลย

การกำหนดเป็นกรณีพิเศษนั้น ได้แก่ การกำหนดเขตปกครองคณะสงฆ์ชั้นอำเภอที่ไม่ต้องอนุโลมตามเขตบริหารราชการแห่งราชอาณาจักร ตามระเบียบมหาเถรสมาคม กำหนดไว้ ๒ ลักษณะ คือ

(๑) อำเภอที่มีวัดต่ำกว่า ๕ วัด

(๒) อำเภอที่มีวัดต่ำกว่า ๑๐ วัด

อำเภอที่มีวัดต่ำกว่า ๕ วัดนั้น ไม่สามารถจะกำหนดเขตเป็นอำเภอโดยอนุโลมได้ แต่จำเป็นต้องปกครอง จึงบังคับให้รวมกับอำเภออื่น

อำเภอที่มีวัดต่ำกว่า ๑๐ วัด คือมีวัดเกินกว่า ๕ วัดแต่ไม่ถึง ๑๐ วัด และประกอบด้วยหลัก ๒ ประการ คือ เป็นการเหมาะสม ๑ สะดวกในทางปกครอง ๑ ให้รวมขึ้นในปกครองของเจ้าอำเภออื่นซึ่งมีเขตติดต่อกัน ในจังหวัดเดียวกันได้

การรวมทั้ง ๒ ลักษณะนี้ มีข้อบังคับไว้ ดังนี้

(๑) ถ้ารวมกันเข้าเพียง ๒ อำเภอ ให้คงชื่อไว้ทั้ง ๒ อำเภอ

(๒) ถ้ารวมเกินกว่านั้น ให้คงชื่อไว้อำเภอเดียว

วิธีดำเนินการกำหนดเขตปกครองอำเภอนั้น มี ๒ คือ ในกรณีกำหนดโดยอนุโลม ๑ ในกรณีกำหนดเป็นกรณีพิเศษ ๑

ในกรณีกำหนดโดยอนุโลมพอสรุปตามที่เคยปฏิบัติได้ดังนี้

(๑) ให้เจ้าคณะจังหวัดเสนอเจ้าคณะภาคเพื่อมหาเถรสมาคมประกาศกำหนดเขตโดยอนุโลม

(๒) เมื่อลงประกาศในแถลงการณ์คณะสงฆ์แล้ว ให้ถือเป็นเขตปกครองอำเภอทางคณะสงฆ์

ในกรณีกำหนดเป็นกรณีพิเศษ พอสรุปได้ดังนี้

(๑) ให้เจ้าคณะจังหวัดเสนอเจ้าคณะภาคเพื่อประกาศกำหนดเป็นกรณี พิเศษโดยอนุมัติของมหาเถรสมาคม

(๒) เมื่อได้ลงประกาศในแถลงการณ์คณะสงฆ์แล้ว ให้ถือเป็นเขตปกครองอำเภอทางคณะสงฆ์

แบบกำหนดเขตปกครองเป็นกรณีพิเศษ

ประกาศคณะสงฆ์ภาค…..…

เรื่อง กำหนดเขตปกครองอำเภอในจังหวัด…………เป็นกรณีพิเศษ

พ.ศ. ๒๕….…

————–

อาศัยอำนาจตามความในข้อ ๔ แห่งระเบียบมหาเถรสมาคม กำหนดจำนวนและเขตปกครองอำเภอ พ.ศ.๒๕๓๗ โดยอนุมัติของมหาเถรสมาคม เจ้าคณะภาค……. จึงประกาศกำหนดเขตปกครองอำเภอในจังหวัด…………เป็นกรณีพิเศษ ดังต่อไปนี้

ข้อ ๑ ให้วัดทั้งหลายในเขตอำเภอ……………….กับ อำเภอ………………จังหวัด……………รวมอยู่ในเขตปกครองอำเภอเดียวกัน ซึ่งเรียกว่า “อำเภอ…………และอำเภอ………….”

ข้อ ๒ ให้วัดทั้งหลายในอำเภอ……….กับอำเภอ…………และอำเภอ…………. จังหวัด……………รวมอยู่ในเขตปกครองอำเภอเดียวกันเรียกชื่อว่า “อำเภอ……………”

ประกาศ ณ วันที่……………………พ.ศ.…………

(พระ…………………………)

เจ้าคณะภาค………

คำแนะนำ

๑) ข้อ ๑ ใช้ในกรณีรวมเพียง ๒ อำเภอ

๒) ข้อ ๒ ใช้ในกรณีรวม ๓ อำเภอขึ้นไป

๓) ข้อความใดไม่ต้องการให้ตัดออก คงไว้เฉพาะที่ต้องการ