ในบทนี้ จะกล่าวถึงคำกวีที่หลงเหลืออยู่บางชนิด ซึ่งใช้แบบฉันทลักษณ์ตามของเดิมนั้น หรือเพียงปรุงแต่งใหม่บ้าง กำหนดส่วนประกอบและตั้งชื่อใหม่ เป็นกวีเคยมีแต่โบราณ ไม่รวมเป็นก้อนกลุ่ม จึงเรียกว่า ปกิณณกะ มี ๗ ชนิด คือ กาพย์นาคบริพันธ์ โคลงห่อกาพย์ กาพย์ขับไม้ กาพย์ขับไม้แบบเก่า กาพย์ห่อโคลง กาพย์เห่กล่อมพระบรรทม และลิลิต จะแยกกล่าวต่อไป
