กาพย์จิตรลดา เป็นกาพย์ที่มีลักษณะเหมือนเถาวัลย์อันวิจิตร ในคัมภีร์กาพย์สารวิลาสินี มีบทบัญญัติว่า สตฺตฏฺฐารสเม ฐาเน      เทฺว สรา สมกา สิยุํ จุทฺทสเม ปญฺจวีสาย     เทฺว สรา สมกา…

        กาพย์มหาวิชชุมาลี มีลักษณะเหมือนสายฟ้าใหญ่ ในคัมภีร์กาพย์สารวิลาสินี มีบทบัญญัติว่า ยสฺสา ปน จตุตฺถนฺเต   ทฺวิกฺขรา ปกฺขิตา ยทิ ยสฺสญฺจ วุตฺตลกฺขณํ   มหาวิชฺชุมาลี มตา        …

        กาพย์วิชชุมาลี มีลักษณะเหมือนสายฟ้า ในคัมภีร์กาพย์สารวิลาสินี มีบทบัญญัติว่า สตฺตเมกูนวีสาย          ฐิตา ทุเว สรา สมา จุทฺทสเม ฉวีสาย         ฐิตา ทุเว สรา สมา…

กาพย์สารวิลาสินี เป็นคัมภีร์หนึ่งซึ่งแสดงถึงวิธีแต่งกาพย์อยู่ในจำพวกสัททาวิเศษ แยกเป็นกาพย์ ๑๕ ชนิด คือ กาพย์วิชชุมาลี กาพย์มหาวิชชุมาลี กาพย์จิตรลดา กาพย์มหาจิตรลดา กาพย์สินธุมาลี กาพย์มหาสินธุมาลี กาพย์นันททายี กาพย์มหานันททายี กาพย์วชิรปันตี กาพย์มหาวชิรปันตี…

       กาพย์ เป็นคำประพันธ์ประเภทหนึ่ง ซึ่งมีมาในคัมภีร์กาพย์ ๒ คัมภีร์ คือ คัมภีร์กาพย์สารวิลาสินี และคัมภีร์กาพย์คันถะ นักปราชญ์ได้กำหนดหลักเกณฑ์การแต่งกาพย์ภาษาบาลีไว้อย่างชัดเจน พร้อมกับแต่งกาพย์ตัวอย่างเป็นภาษาบาลีไว้ แต่ไม่ปรากฏชัดว่า แต่งขึ้นที่ไหน เมื่อไร เพียงมีผู้สันนิษฐานว่า คงแต่งขึ้นในอินเดีย…

        ในบทก่อนได้กล่าวถึงประเภทคำกวีและข้อแนะนำบางประการแล้ว ในบทนี้ จะกล่าวถึงกวีประเภทแรกคือร่าย พร้อมด้วยวิธีการประพันธ์และตัวอย่างตามลำดับ         ร่าย เป็นคำประพันธ์หรือคำร้อยกรองประเภทหนึ่ง ในคำประพันธ์ ๕ ประเภท มีฉันทลักษณ์ หรือข้อบังคับเฉพาะตัว แต่ไม่มากเหมือนคำประพันธ์ประเภทอื่น ทั้งการแต่งบทหนึ่ง ๆ…

        “ตำรากวีนิพนธ์” เป็นชื่อที่ตั้งขึ้นใหม่ เพื่อให้ผู้ศึกษาได้ทราบชัดเจนและถูกต้อง จึงอธิบายชื่อเป็นสำคัญ โดยจะแยกคำออกให้มองเห็น         คำว่า “ตำรา” หมายถึง แบบแผนที่มีผู้กำหนดไว้ ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.๒๕๔๒ ให้ความหมายว่า เป็นนาม หมายความว่า…

        ข้าพเจ้าได้สนใจและใฝ่รู้วิชากวีนิพนธ์มาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๔๙๘ เมื่อเป็นนักเรียนบาลีชั้นประโยค ป.ธ.๓ เพราะวิชาบุรพภาคชั้นประโยค ป.ธ.๓ กำหนดเอาหนังสือราชการและกาพย์ กลอน โคลง ฉันท์ เป็นหลักสูตร โดยกำหนดให้แก้ถ้อยคำ จัดวางรูปเรื่อง และจัดวรรคตอนให้ถูกต้องกับชนิดหนังสือนั้น…