บทที่ ๖ การดำเนินกิจการคณะสงฆ์ - วัดโมลีโลกยาราม ราชวรวิหาร

บทที่ ๖

การดำเนินกิจการคณะสงฆ์

—————————–

ในบทนี้ ขอกำหนดการดำเนินกิจการคณะสงฆ์เป็นแม่บท เพราะเห็นว่า พระสังฆาธิการและเลขานุการ เป็นศูนย์รวมงานการคณะสงฆ์และการพระศาสนาทุกอย่าง ทั้งที่ระบุไว้ในระเบียบการปกครองคณะสงฆ์ทั้งที่มิได้ระบุไว้ พระสังฆาธิการและเลขานุการ จึงจำต้องศึกษาวิธีดำเนินกิจการเกี่ยวกับการคณะสงฆ์และการพระศาสนา ให้เข้าใจโดยละเอียดและถูกต้องชัดเจน

อันการปกครองคณะสงฆ์หรือสังฆมณฑลนั้น ยึดพระธรรมวินัยเป็นหลักชั้นอุดม- การณ์ และพระราชบัญญัติคณะสงฆ์เป็นหลักจัดรูปแบบและระเบียบการปกครอง โดยทางราชอาณาจักรได้ตราพระราชบัญญัติคณะสงฆ์ให้จัดรูปแบบการปกครองระดับต่าง ๆ และในพระราชบัญญัติ ได้ให้อำนาจจัดหลักเกณฑ์และวิธีการดำเนินกิจการคณะสงฆ์และการพระศาสนาไว้ตามความเหมาะสม แต่มิให้ขัดหรือแย้งกับพระธรรมวินัยและกฎหมาย เพราะจุดยืนของคณะสงฆ์คือพระธรรมวินัยและกฎหมาย ดังนั้น จึงมีบท บัญญัติเพื่อการดำเนินกิจการคณะสงฆ์ในรูปแบบต่าง ๆ มี กฎมหาเถรสมาคม กฎ กระทรวง และบทบัญญัติอื่น

อนึ่ง กฎหมายที่ให้อำนาจจัดระบบการปกครองนั้น ได้กำหนดให้ถือว่าผู้ปกครองคณะสงฆ์และไวยาวัจกร เป็นเจ้าพนักงานตามประมวลกฎหมายอาญา โดยชัดแจ้ง พระสังฆาธิการทุกรูป จึงต้องมีฐานะเป็นเจ้าพนักงานเหมือนกับข้าราชการของแผ่นดินอีกส่วนหนึ่งด้วย และการปฏิบัติหน้าที่ของพระสังฆาธิการทุกระดับ ต้องเป็นไปโดยถูกต้องตามหลักนิติธรรม ต้องยึดความถูกต้อง สะดวก รวดเร็วและเป็นธรรม เป็นหลักการจะเป็นเช่นนั้นได้ ต้องอาศัยความรู้ความฉลาดและความสามารถเป็นเครื่องมือ ดังนั้น พระสังฆาธิการและเลขานุการต้องศึกษาต้องทบทวนให้เกิดความเข้าใจตามลำดับ ให้เข้าใจในความเฉพาะบทและแนวปฏิบัติได้อย่างชัดเจน

ในบทนี้จะถอดความจากตัวบทนั้น ๆ เฉพาะที่เป็นหลักเกณฑ์และวิธีการที่ควรทราบมาเรียนถวายเป็นแนวปฏิบัติ โดยจะเน้นหลักเกณฑ์แต่ละอย่างและวิธีปฏิบัติเป็นจุดสำคัญ และบางเรื่องชี้พอเป็นแนวทาง บางเรื่องจักทำตัวอย่างประกอบให้ชัดเจน โดยจะยึดการคณะสงฆ์และการพระศาสนา ตามความในพระราชบัญญัติและกฎมหาเถร-สมาคม ฉบับที่ ๒๓ (พ.ศ. ๒๕๔๑) ว่าด้วยระเบียบการปกครองคณะสงฆ์ มาเป็นหลักยืน การคณะสงฆ์และการพระศาสนาดังกล่าวนั้น แยกตามลักษณะเป็น ๗ การ คือ

๑) การรักษาความเรียบร้อยดีงาม (การปกครอง)

๒) การศาสนศึกษา

๓) การศึกษาสงเคราะห์

๔) การเผยแผ่พระพุทธศาสนา

๕) การสาธารณูปการ

๖) การสาธารณสงเคราะห์

๗) การนิคหกรรม

ในบทนี้ จักนำการทั้ง ๗ นำมาเป็นบทเรียนตามลำดับ โดยจะเน้นให้ชัดเจนเฉพาะที่เห็นว่าอำนวยประโยชน์แก่พระสังฆาธิการและเลขานุการในส่วนภูมิภาคเป็นสำคัญ และกำหนดแบ่งเป็นบทเรียนเป็นส่วนและแยกจากส่วนเป็นตอน บางส่วนหรือบางตอนจะกล่าวถึงเพียงโครงสร้าง บางส่วนและบางตอนจะเรียนถวายรายละเอียดแห่งวิธีปฏิบัติโดยชัดเจน พอจะถือเป็นแนวปฏิบัติงานคณะสงฆ์ตามอำนาจหน้าที่ได้ ดังจะเรียนถวายต่อไป